’Bir Türk Musevisi olarak anılarım amacına ulaştı’

- Türkiye’de bir Musevi’nin anılarını anlatan ilk kitap ‘Anlatmasam Olmazdı’ İngilizce’ye çevrilerek okuruyla buluştu. Bensiyon Pinto, anılarının amacına ulaştığını söylüyor.

1) Jeff Koons’ın ünlü sinema yıldızı Buster Keaton heykeli.
2) Boy on Tightrope (İp cambazı çocuk) - Yinka Shonibare
3) Özgürlük Anıtı Solaryumda
Allora Calzadillal
4) Vampir ve Dişleri
Sterling Ruby
ürk Musevi Cemaati Onursal Başkanı Bensiyon Pinto’nun anılarını ve Türkiye’de yaşayan bir Musevi olarak deneyimlerini Tülay Gürler Kurtuluş ile birlikte anılaştırdığı kitabı ‘Anlatmasam Olmazdı-Geniş Toplumda Yahudi Olmak’ adlı kitabı ‘My Life As a Turkish Jew’ adıyla İngilizce’ye çevrildi. Türkiye’de çok ses getiren ve 20 bin adet satılan kitabı İngilizce’ye uzun yıllardır Türkiye’de yaşayan gazeteci-çevirmen Nicole Pope çevirdi. Kitap, çok da iyi tanımadığımız Türkiye Museviler’ini birinci ağızdan anılarla anlatan tam bir belge niteliğinde. Kitabın hikayesini ve aldığı tepkileri dinlemek üzere Bensiyon Pinto’nun kapısını çaldık. Pinto, “Osmanlı kültürünün bana kattığı en güzel şeylerden biri misafiri kapıda karşılayıp, uğurlamak” diyerek bizi kapıda karşıladı, çıkarken de ısrarımıza rağmen asansöre kadar geçirdi.
Pinto’nun ondan bahsederken ‘ortağım’ dediği Tülay Gürler, kitabın İngilizce baskısının iki yıllık bir süreçte hazırlandığını söyleyerek “Kitap için en iyisi Türkiye’de İngilizce yayınlanmasıydı. Hem yurt dışı için de iyi bir yöntem olacaktı. O arada da eksik olmasın Bahçeşehir Üniversitesi Mütevelli Heyeti Başkanı Enver Yücel talip oldu. Bir üniversite yayını olarak yer almak ayrıca hoşumuza gitti” diyor.

Türkiye’de ‘Pis Yahudi’ kelimesi artık yok

Pinto ekliyor “Değişim beklentim çok. Daha çok yüzde 80’lerde bir değişim bekliyordum ama kitaptan sonra değişim yok değil. Hatta ve hatta ‘Ben çok iyi bilmiyordum Yahudiliği. İyi fikirlerim yoktu ama seni tanıdıktan sonra çok değiştim’ diyenler oldu. Artık ne ‘pis yahudi’ kelimesi var ne varlık vergisinden bahseden bir zihniyet var. ”

Pinto devam ediyor, “Çok dostluklar meydana geldi. Geçen hafta Samsun’dan bir doktor aradı. ‘Bensiyon bey geliyorum,’ dedi. Pazar günü gittim aldım, eşim de geldi, birlikte kahve içtik, sohbet ettik, yemek yedik. Neve Şalom’a götürdüm. Afyon’da görev yapan bir doktor aradı. Bu kitapla birlikte Cuma akşamı yemeklerimizi öğrendiğini, Yahudiler’le ilgili bilmediği çok şey olduğunu ve yemek yemek istediğini söyledi. Telefonlar, mektuplar geliyor, muhteşem tepkiler var. Bu bakımdan bu kitap umduğumuzdan daha fazla da ses getirdi,” diye örnekliyor tepkileri.
Kitap Tülay Gürler Kurtuluş’a göre de amacına ulaşmış. “Müslüman bir Türk olarak şunu söyleyebilirim. Türkler Yahudiler hakkında Hz. Musa’ya inandıkları ve kutsal kitaplarının Tevrat olduğu dışında bir şey bilmez. Kitaptan sonra bir hanımefendiden mail geldi, ‘Fikren Yahudiler’e sempatik yaklaşmazdım ama okuduktan sonra fikrim değişti’ diye yazmış. Altına da ‘ev hanımı, anne, başı kapalı bir kadın’ diye not düşmüş. ‘Amacına ulaştı mı?’ dediniz, bana göre kat kat ulaştı,” diyor.

‘Verdiğimiz mesajlar yerini bulmaya başladı’

Bensiyon Pinto anlatıyor, “Biz yüzde 99’unun dini İslam olan bir ülkede yaşayan bir Yahudi toplumuyuz. Kitapta dinlere saygılı olmanın icap ettiğini vurguladık. Yahudiler’in de Müslüman’a, Budist’e, Hıristiyan’a saygı duyması lazım. Ama aynı saygıyı biz de istiyoruz. Bizim bu kitabı yazmamızın amacı, vereceğimiz mesajlardı. O mesajlar da yerini buluyor. Nasıl buluyor yerini? İnsanların bizi tanımasıyla... Bu kitapta kin yok. Kucaklaşma var.“



Neve Şalom’da İbranice iftarlar

Neve Şalom Sinagogu iftar yemekleri veriyor ve Ramazan ayında sinagogda ibadet için bir de mescit bulunuyor. İftar programları Türkçe ve İbranice yapılan dualarla geçiyor. Pinto, iftarların başlangıç hikayesini de anlattı: “Başkan Kadir Topbaş’a dedim ki ‘Bizim Kuledibi’nde bir yaşlılar evimiz var, biz bir iftar yapsak gelir misiniz?’ ‘Tabii geliriz, niye gelmeyelim’ ve yaptık. Bugün o iftar 350-400 kişiye ulaştı. Orada birbirimize nasıl sarılıp konuştuğumuzu görmeniz lazım.”

İki kimlikle de övünüyorlar

Ulus Özel Musevi’nde öğretmenlik de yapan Kurtuluş, genç kuşak Türk Museviler’ini şöyle anlatıyor;“O çocuklar zaten bu toplumun çocukları. Hem Yahudi olmakla hem Türk olmakla övünen çocuklar. Onlar için bir yenilik ya da farklılık söz konusu değil. Önemli olan bizim bu gençlere kendilerini nasıl hissettirdiğimiz.”