10-15 sene sonra yabancı dil bilmenin anlamı kalmayacak

Çocuklarınızı nasıl yetiştireceksiniz?

Çocukların hayallerini zengin tutmak lazım. Bence iki şey önemli: Hayaller ve özgüven. Zeka zaten doğuştan gelen bir şey. Ama özgüven ve hayaller geniş tutulduğu zaman istediğiniz noktaya gelme şansınız da artıyor. Aziz Sancar azimle çalıştı, hayallerini geniş tuttu ve bize hayal gelebilecek bir şey yaptı... Dolayısıyla çocuklarımın da hayallerini baskı altına almamak, kalıplara oturtmamak için özgüven aşılamak istiyorum. Özgüven ülkemizdeki kültür yapısından dolayı da ezik. ABD’de entelektüel donanı olmayan insanların size proje satarken bunu görebiliyorsunuz.

Çocuklarınızı kalıplara oturtmayın

Ebeveynler çocuklarının hayallerin hayata geçmesini nasıl sağlayacak?

Çocukların hayallerini açmak, bence onların hayallerine ket vurmamaktan başlıyor. Çocuğun doğduğu andan itibaren hayal dünyası çok zengin. Çocukluk hayaliniz ne diye soruyorsunuz, “Doktor veya öğretmen olmak” diyor. Çocuk belki hiçbir zaman doktor veya mühendis olmak istemiyor, sanat yönü ağır basıyor. Aileler önlerini kesmesinler, ket vurmasınlar. Hayallerini geliştirecekleri ortamı yaratmaları lazım. Bir müzik yapmak da hayaldir veya resim yapmak, heykel yapmak... Ailelerin bu dönemde bunları yapması gerektiğini düşünüyorum. Sayısallaşan bir dünyaya doğru gidiyoruz. Robotlar, endüstri çağı... İnsanların yaptıkları şeyleri robotlar yapacak.

"Dil kavramı yavaş yavaş ortadan kalkıyor. 10 sene sonra İngilizce veya Çince konuşmanın bir anlamı kalmayacak."

Beyin gücü ile hayatını kazan!

Peki çocuklarımız nasıl rekabet edecek?

Kas gücüyle değil beyin gücüyle çalışarak hayatlarını kazanacaklar. Rakamları, verileri okuyarak para kazanacaklar. Artık petrolün sonuna geldik. 50 sene sonra petrol rezervi bitecek deniyor. Zaten o rezerve de ihtiyaç yok; elektrikli, güneş enerjisiyle çalışan arabalar çıkıyor. Petrol yerine veriler geliyor. Bunlar da çocuğun hayal dünyasıyla ilgili, dataya bakıp sonuç çıkaracaklar.

Hayallerin önünü açın

Sizce çocuklar maddiyatı düşünmeli mi?

Bu hayaller üretici ve zengin hayaller olmalı. Hayallerin üretkenlik ve zenginlik aşamasında yüzde 15’lik dilimde kaldığını görüyoruz. İnsanlar hayal kurduklarını zannediyorlar ancak umut ediyorlar. Direkt zengin olayım diyorlar. Mesela Aziz Sancar, “İnsanlıkla ilgili sorunları çözmek” diyor hayali için. Elon Musk müthiş bir örnek mesela. Kültürümüzün içerisinde yer alan ve hayallerin önünü kesen unsurları ayıklamamız lazım. Mesela deyişler var vs.

Tırtılları ağaçta keşfedin

Peki çocuk ne yapmalı, ebeveynler nasıl konum almalı?

Mesela Michael Moore’un bir videosu var Youtube’da. Pisa testinde ABD’nin neden başarısız olduğunu sorguluyor. Finlandiya veya başka bir İskandinav ülkesine gidip öğretmenlerle görüşüyor. Öğretmenler, “Haftada 20 saat eğitim veriyoruz. Çocukları keşfetmeye yönlendiriyoruz. Merak ettikleri zaman öğreniyorlar zaten diyor. Mesela çocuklar ağaca tırmanıp, tırtılı keşfediyorlarmış. Bilgi yükleyerek değil bu şekilde geliştiriyoruz diyorlar.

Ana akımdan uzaklaşın

Üniversite seçimleri yaklaşıyor. Çocuklar neye göre seçim yapsınlar?

Bence geleceğe bakıp karar vermek lazım. Çok farklı şeyler okuyabilirler; tıp, bilgisayar da olabilir. Ancak birazcık ana akımdan uzaklaşıp mühendisliğe kaymak gerekiyor. Mühendislik seçimleri 2003-2013 arasında yüzde 80’den 30’lara gerilemiş. Artık işletmecilik moda. Bu kadar işletmeciye veya avukata ihtiyaç var mı acaba? Gençlerin hayattan ne beklediklerini kafalarında canlandırmaları gerekiyor.

Blog yazan gençlerin özgüveni artar

Peki anne babalar ne yapmalı, mesela çocuk karşınızda. Nasıl davranmalısınız?

İlk yapmamız gereken bilişim kültürünü oluşturmak. Ebeveynler açısından diyorum. Çünkü teknoloji her yerde, evde saklanız kafeye gider, olmadı telefona yönlenir. “Evladım bu teknoloji oyun için de kullanılır ama derslerini daha iyi anlayabilirsin, yeni arkadaşlarla dil öğrenebilirsin. Robot yapabilirsin” diyerek onu yönlendirmek lazım. Yani oyun da oynamalı. Bunu söndürmeye çalışmamak lazım. Korkularımızla bunu bastırmak istiyoruz. Facebook veya Twitter kullanım sayıları iyi ancak bunları kullanarak kaç proje yapmışız, kaç patent alıyoruz diye baktığımızda teknolojinin tüketimden üretim faslına geçmediğini görüyoruz. Kore’de bu oran yüksek mesela. Aktif kullanıcıların yüzde 50’sinin bloğu var. Çocukların blog yazması bile onların özgüvenini artırır. Bugün üniversitelere konuşma yapmaya gittiğimde, sorusu olan var mı diyorum ve parmak kalkmıyor veya az kalkıyor. Bağımsız düşünmemekten kaynaklanıyor.

İlkokulda girişimci olun

Girişimcilik ruhunu nasıl besleyecek çocuklar?

İlkokul öncesinden aşılamak lazım bu kültürü. Yine maker hareketinden bahsedeceğim. Bu çağın gerekliliklerinin hepsi var orada. Mesela paspasa sensör koymak basit gibi görünse de bu 20’li yaşlarda ürüne dönüştürülebilir.

Türk Steve Jobs hayal mi?

Şimdi iki sorum var: Bizden nasıl Steve Jobs çıkar? Bizden neden Steve Jobs çıkmıyor?

Araştırmamızda üniversite öğrencileri yüzde 78 oranında bizden milyar dolarlık şirket çıkar diyor. Toplumun geneli de yüzde 30 diyor. Hayal kuran, sadece kurumsal hayatın içerisine sıkışmayan gençlerden çıkar. Mesela Nevzat Aydın, Emre Kurttepeli gibi. Osman Kibar, Aziz Sancar diğer örnekler... Bunlar artarsa kartopu etkisi yaratır ve büyür. Daha fazla rol model çıkması lazım.

"Aileler çocuklarının önünü kesmeyip onlara hayallerini geliştirecekleri ortamı yaratmalı."

Bilime odaklanın

Geleceğin lisanı (dili) ne peki?

Teknoloji. Dil kavramı yavaş yavaş ortadan kalkıyor. 10 sene sonra İngilizce veya Çince konuşmanın bir anlamı kalmayacak. Online çeviri siteleri var, konuşuyorsunuz çeviriyor. Güvenilirlik oranları yüzde 90’ları yeni yeni geçmeye başlıyor. Dil yerine teknoloji dili öğrensin. ABD ekonomisine bakıyoruz, son yıllardaki büyüme yüzde 75 oranında teknoloji şirketleriyle olmuş. Forbes ilk 500’ün yüzde 60’ı yer değiştirmiş yeni şirketler var. Türkiye’de muhakkak girişimcilik ekosistemini yerleştirmemiz lazım. Mavi yakalılar şirket kuracaklar, oyun yazacaklar.

Fark yaratmak kazandırır

Karşınıza iş başvurusu yapan yeni mezun biri geldi? Neye bakıyorsunuz?

Özellikle iş dışında ne yaptığına bakıyorum. Nasıl fark yarattığına bakıyorum. Rakam mı olacak lider mi? Çünkü şirketler de girişimci ruhları arıyor. Bizim okuduğumuz yıllarda olanaklar bu kadar geniş olsaydı muhakkak ben de girişimcilik denerdim.

Maker nesil geliyor

Artık küçük yaşlardan itibaren çarpım tablosunu ezberleterek bir yere varamayız. Eğitimin içeriğini, güncel teknolojiyle birleştirmemiz lazım. Tablet bir araçtır, araçlar zaman içerisinde evrilirler. Dört beş yıl önce tablet vardı, bugün maker hareketi var. Bugün okullarda maker laboratuarlarını kurma yollarını aramalıyız. Kodlama dersi çok önemli.

Geleceğin mesleği teknoloji ve sağlık olacak

Geleceğin mesleği ne sizce?

Şöyle olacak: Farklı meslekler çıkacak. Artık kişiye özel ilaçlar, biyogenetik ve biyoteknolojik çağına giriyoruz. Teknoloji ve sağlığın birleşmesinden önemli işler çıkacak. Her alanda bu yaşanacak. Sanat bile teknolojiyle birleşiyor. Teknoloji hayatımıza girecek ve hepimiz mekanik olacağız durumu yok. İnsana çok fazla alan açıyor. Gelişmekte olan ülkelerde haftada 40 saat ve üzerinde çalışıyoruz. Önümüzdeki dönemde bu saatler inecek ve kendimize zaman ayıracağız. Zaten işlerin çoğunu otomize yapacağız.

Çalışanlar, mavi yakalılar ne olacak?

İşgücüne gerek kalacak ama işin formasyonu değişecek. İşçi kesimi gidip de civata sıkmayacak ama robotların datalarını okuyup hemen tamir edecekler. Her şey biraz daha teknolojiyi kullanarak değer yaratmaktan geçecek. Artık maker çocuklar, bilgiyayar oyunlarıyla farklı bir dünyaya adım atıyorlar. Okul öncesinden itibaren kodlamayı, robot sistemini anlamaları lazım. Oyun oynayarak kodlamayı öğrenebilirler. Minecraft gibi. Ezberden çıkartıp sorgulayan ve sentezleyebilen nesil yetiştirmemiz lazım. İnternet bilgiyi demokratikleştirirken çocuklara düşünmeyi öğretmemiz lazım.

Yani klasik ve yeni düşünceyi birleştirmekten bahsediyorsunuz...

Bu araştırma bize insanların hayal kurmayı sevdiklerini ve bunun doğal ihtiyaç olduğunu ortaya koydu. Hayal kurmanın tanımı, kendini bir şey yaparken hayal etmek ve planlar yapmaktır. Biz özellikle daha kısa vadeli düşündüğümüzden hayalleri kalıplara oturtuyoruz. Maddiyata sokuyoruz.