Madencilik tarihinde böyle bir kaza yok!
Uzmanlara göre Soma faciası madencilik tarihinde yaşanmamış bir olay. Yangın trafodan değil kömür gazından çıktı. Trafo patlaması sistemi kilitledi. Havalandırma durdu. Kömür kendi kendine alev aldı.
Manisa Soma’da meydana gelen faciaya ilk bilgiye göre trafo ve elektrik panosundaki yangının yol açtığı belirtiliyordu. Ancak bu açıklama konunun uzmanlarını tatmim etmedi. Birçok madende elektrik tesisatı ve trafolarla ilgili eğitim semineri veren Elektrik Mühendisi Kemal Sarı trafoların patlamasıyla yangın çıkması ihtimalinin neredeyse yok denecek kadar az olduğunu söyledi.
Trafo yanması imkansız
Sarı, “Türkiye’de madenlerde kullanılan trafo üretilmiyor. Tamamını yurtdışından alıyoruz. Bunlar da çok özel üretimdir. Çünkü bu trafolar ex - proof malzemelerdir. Trafolar da panola rda tüm ekipmanları her şey dâhil olmak üzere ex-proof, yani, patlamaya ve yanmaya dayanıklı malzemelerden üretilir. Bir trafo patlayabilir, kısa devre yapabilir ama kesinlikle yangın çıkartmaz. Uzmanların incelemesinden sonra yangının nedeni ortaya çıkacaktır ancak şöyle bir durum var. Soma madenlerindeki kömür içten içe yanar. Zonguldak’tan farklıdır. Belki bir yerde küçük bir yangın çıkmıştır. Kontrol altına alınamamış ve büyümüştür. Yani bir dikkatsizlik, ihmal olabilir.”
Yangın sürerken hava pompalanmaz
Sarı, yangın sürerken içeriye hava pompalanmasının da çok tehlikeli olduğunu vurguladı. Sarı, “Böyle bir girişim yangını arttırır” dedi.
Uzmalara göre ocakta trafo yandıysa ya alev sızdırmazlık özelliğine sahip değil ya da gerekli bakımları, testleri yapılmadı. Başka türlüsü mümkün değil. Yeraltında kullanılan tüm aygıtların içinde yangın çıksa bile ortama sızdırmayacak standartlara sahip olması gerekiyor.
Soma kömürü kendiliğinden yanar
Uzmanlar kaza nedeni hakkında en kuvvetli ihtimalin kömür gazının alev alması olduğunda birleşiyor. Çünkü Soma’daki kömürün özelliği yanıcı olması. İmalat bölgesinde kalan kömürler hava ile temas sonucu kendiliğinden yanabiliyor. Prof. İhsan Toroğlu, Soma faciasının nasıl yaşanmış olabileceğini şöyle özetliyor: Trafonun patlama sistemi kilitliyor, havalandırma duruyor. Soma’daki kömür, özelliği gereği kendi kendine alev alabiliyor. Patlama, kömürün alev almasını tetiklemiş olabilir. Bu, madencilik tarihinde daha önce yaşanmamış bir olay.
Türkiye maden kazası şampiyonu
Türkiye maden kazalarında dünyanın en büyük kömür üreticileri Çin ve ABD’den önde. 2008’de Çin’de milyon ton başına düşen ölüm sayısı 1.27 iken, aynı oranın Türkiye’de 5 kat daha fazla. 100 milyon ton kömür üretimi başına düşen ölüm sayısı ABD’de 1 ile 6 arasında değişirken, Türkiye’de 900’ü aşıyor. 1991-2008 döneminde iş kazalarında 2 bin 554 kişi madenci öldü.
Özel şirkette ölüm oranı daha yüksek
Özel işletmeli maden ocaklarında 2000 yılından beri üretim yapılıyor fakat asıl üretim artışı 2005 yılından itibaren görülüyor. Ölüm sayılarına Türkiye Taşkömürü Kurumu ve özel işletilen maden ocakları ayrımında bakıldığında milyon ton üretim başına düşen ölüm sayısının özel işletmelerde daha fazla olduğu görülüyor.
Ruhsata jeofizik şartı
Prof. Dr. Ahmet Ercan, Türkiye’de en çok karşılaşılan maden kazasının türü uçucu kömür gazı patlaması olduğunu belirterek şunları söyledi: “Bu kömür gazı patlayıcı, ayrıca yanıcıdır. Kömür damarı içindeki gözenekli kesimlerde birikir. Buna vurulan bir kamadan çıkan kıvılcım patlatma yaratır. İşletme ruhsatı verilmeden önce jeofizik çalışmanın zorunlu kılınması gerek” dedi.
Soma işçilerinin maaşı 1.600 lira
Soma’daki faciayla yüreklerimiz yanarken, maden işçilerinin canları pahasına 3 kuruşa çalıştırıldıkları gerçeği de yüzümüze bir kez daha tokat gibi çarptı.
Facianın yaşandığı madeni işleten Soma Holding, Türkiye’nin en büyük yeraltı kömür madeni üreticisi... 1984 yılında faaliyete başlayan Soma Holding’e ait Soma Kömür İşletmeleri, 2009 yılı Eylül ayında Eynez bölgesinde 15 milyon ton kömür rezervinin üretilmesi kontratını Ciner Grubu’ndan devralarak yıllık 2.5 milyon ton üretim kapasiteli yeni bir maden sahası işletimine başladı.
Böyle kazanılır ekmek parası
Şirket, 5 bini yer altı olmak üzere 5 bin 550 kişi ile faaliyetlerini sürdürüyor. Ünlü şair Orhan Veli’nin, “Alnımdaki yüz karası değil kömür karası. Böyle kazanılır ekmek parası” diye tarif ettiği madenciler aldıkları maaşa göre 3 grubu ayrılıyor.
İşçilerin verdiği bilgilere göre maaşlar şöyle:
USTA.............1.800 LİRA
YEDEKLER......1.400-1.450 TL
DİĞERLERİ....ASGARİ ÜCRET
CHP’nin Soma önergesi 20 gün önce reddedildi!
CHP’li vekiller 23 Ekim 2013’te Soma’daki madenlerde meydana gelen iş cinayetlerini
Bıktık madenci cenazesine gitmekten!
CHP Manisa Milletvekili Özgür Özel; “Felaket göz göre göre geliyor Soma’da. Araştırma Komisyonu kurulması AKP oylarıyla reddedildi. Halbuki ayda en az 1 kez böylesi acılar yaşanıyor orada. Bunun sebebi ise eski teknoloji kullanılması ve iş-işçi güvenliğinin hiçe sayılması. Madenler devlet tarafından özel şirketlere kiralanıyor. Ancak şirket “kar” yapmak için, iş-işçi güvenliğinden kesinti yapıyor. Meclis’in hatta DDK’nın el koyması gerekiyor. Biz Manisa milletvekilleri olarak bıktık madenci cenazesine gitmeye. Bu acıya ne bizim ne ailelerin yürekleri dayanmıyor”dedi.
74 yılda 3 bin madenci öldü
Türkiye’de 1940 yılından bu yana maden kazalarında 3 binden fazla işçi hayatını kaybetti. Türkiye tarihinin en büyük madencilik faciası 1992 yılında Kozlu’da yaşandı ve 263 işçi öldü. Samsun Maden Mühendisleri Odası İl Temsilcisi Müşfik Veysel Erdoğan, Türkiye’nin iş kazalarında dünyada 3’üncü, Avrupa’da ise 1’inci sırada olduğunu belirterek şunları söyledi: “Türkiye’de iş kazalarının bu denli yoğun yaşanmasının nedeni, son 20 yıllık dönemde üretim sektörünün neredeyse tamamının özel sektörün eline geçmesi, iş güvenliği ve işçi sağlığı konusunda yeterli güvenlik önlemlerinin alınmaması ve her şeyden önemlisi bu işyerlerinin devlet tarafından doğru düzgün denetlenmemesidir. Soma’da hayatını kaybeden ve yaralanan emekçilerin yüzlerindeki kara kömür karasıdır. Bu ülkenin asıl yüz karaları ise yaşanan bu faciaların sorumluluğunu taşıyanlardır.”
