AİHM Kamusal alanda 'Türban yok' dedi

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) Türk yargıcı Rıza Türmen'in "türban için pilot dava" nitelemesini yaptığı Leyla Şahin davasında verilen karar dün açıklandı. Ve türban yasağı nedeniyle okuldan kaydı silinen Leyla Şahin'in açtığı davada Türkiye haklı bulundu. Kararda, "Türban yasağı, din ve vicdan özgürlüğünü ihlal etmiyor" dendi. Bu karar, AİHM önünde bekleyen 100'e yakın türban davasına emsal teşkil edecek olması açısından önem taşıyor.

Türkiye haklı
Mahkeme, üniversitelerdeki türban yasağının Anayasa Mahkemesi içtihatlarına uygun olduğunu belirten Türkiye'nin tezleri haklı buldu. Mahkeme kararmı verirken, sadece Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin din ve vicdan özgürlüğünü kapsayan 9. maddesini incelemeye aldı. Ve bu maddenin ihlal edilmediğine kanaat getirdi. "Okuma hakkı, özel ve aile hayatına saygı ve ifade özgürlüğünün ihlali" iddialarını değerlendirmeye almadı.

Biliyordu!
Şahin'in üniversiteye kayıt yaptırmadan önce üniversitelerde türban yasağının bulunduğuna dikkat çekilen 19 sayfalık gerekçeli kararda, AİHM Türkiye'ye haklı bulduğunu şu gerekçelere dayandırıyor:

"Anayasa Mahkemesi'nin içtihatlarına göre, laiklik, demokratik değerlerin garantörü. Din özgürlüğü ise, bu değer ve prensiplerin korunması için kısıtlanabilir. Laikliğe ilişkin bu değerlendirme, AİHS ile uygunluk gösteriyor. Ayrıca bu prensipler, Türkiye'de demokratik sistemin korunması açısından da önem taşıyor. Türk Anayasal sistemi, kadınların haklarını da koruyor. Türkiye'de türban konusu, aynı zamanda kamu düzeninin ve diğerlerinin özgürlüklerini koruma kapsamında da değerlendirildiği gözardı edilmemeli. Türban takma özgürlüğüne yasak getirilmesi ayrıca, özellikle ülkede son yıllarda dini sembollerin 'siyasi içerik kazanması' ve türban takılması konusunda 'sosyal baskının' da bulunması kapsamında da değerlendirilmeli. Türkiye'de bazı radikal siyasi grupların da, topluma dini sembolleri empoze etmeye çalışıyor. İstanbul Üniversitesi'nin türban yasağı getirmesi ise, dengeli bir karar ve demokratik bir toplumun gereği."

Şahin'e davayı astromik ücretli avukat kazandıramadı
Leyla Şahin. 1993'te Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi'ni kazandı. Şahin 4. sınıfta iken Cerrahpaşa Tıp Fakültesi'ne yatay geçiş yaptı. Ancak bu fakültede bir süre sonra türbanla giriş yasağı uygulanmaya başlandı. Türbanla okula girmekte ısrar eden Şahin önce 6 ay okuldan uzaklaştırma cezası aldı, ardından da devamsızlık yaptığı için okuldan kaydı silindi. Şahin, idare mahkemesi ve Danıştay'da açtığı davaları kaybedince "din özgürlüğünün engellendiği" gerekçesiyle 1998 yılında AİHM'e başvurdu. Babası imam olan Şahin, bu davada astronomik ücretler karşılığı davalara bakan İngiliz avukat Stephen Grosz'u tuttu. Grosz'a ödediği ücreti açıklamayan Şahin, avukatın bu tür davalarda aldığı 30 bin İngiliz Sterlini'nden (72 milyar lira) kendisi için "biraz indirim" yaptığını söylemişti.

Şahin'in avukatı: Temyize gideceğiz
Karar, kadın haklarına karşı bir tavır alıyor. Büyük bir hayal kırıklığı içindeyim. Bu kararın sonuçları sadece Türkiye'de yasayan binlerce kadını değil, aynı zamanda Fransa ve Almanya'da aynı durumda olanları da büyük ölçüde etkileyecek. Avrupa'da zaten, dini özgürlüklerin kısıtlanması yolunda eğilim göze çarpıyor. Bu kararın alınmasında, bu eğilim rol oynadı. Eğer İngiltere'de benzer bir dava açılmış olsa, 'ayrımcılık' olarak algılanacağı düşünülerek, böyle bir karar alınmazdı. Özellikle İngiliz yargıcın kararı onaylamasında hayal kırıklığı yaşıyoruz. Yargıç Nicholas Bratza, daha önce kapatılan Refah Partisi'ne ilişkin davada, Türkiye'yi haksız bulmuştu. Bu konuda niye böyle bir karar verdiğini anlayabilmiş değiliz. Gelecek ay temyize başvurmayı düşünüyoruz. Dosyanın içeriği değişmeyecek. Sadece din ve vicdan özgürlüğü değil, aynı zamanda özel hayata saygı, okuma hakkı, ifade özgürlüğünün ihlal edildiğinde ısrarlı olacağız."

Hayrunnisa Gül kararı önceden biliyor muydu?
TürbanlıI olarak üniversiteye kayıt yaptıramadığı için Türkiye aleyhine AİHM'de dava açan Dışişleri Bakanı Gül'ün eşi Hayrunnisa Gül de başvurusunu geçen aylarda geri çekmişti. Gül'ün başvuruyu geri çekmesi üzerine Leyla Şahin davasının Türkiye lehine sonuçlanacağı ve Gül'ün bu durumu önceden bildiği için davayı geri çektiği yorumları yapılmıştı. Şahin davasında açıklanan karar bu yorumları da güçlendirmiş oldu. AİHM'de türban yasağı nedeniyle Türkiye aleyhine açılmış yüzlerce dava bulunuyor. Ancak Şahin kararının Türkiye lehine çıkmasıyla bu davaların da reddedilmesine kesin gözüyle bakılıyor.