ABD’yi korkutan işkence raporu

ABD’de 11 Eylül sonrası CIA’nın uyguladığı işkence içeren sorgu teknikleri Senato’nun 5 yıllık incelemesi sonucu oluşturulan bir raporla bu hafta kamuoyuna açıklanacak. Ağır işkenceleri içeren raporun infial yaratacağından korkuluyor

ABD’de Başkan George W. Bush dönemine damgasını vuran tartışmalı sorgulama tekniklerinin detaylarıyla anlatıldığı bir rapor gerginlik yarattı. Amerikan yönetimi, Senato İstihbarat Komitesi’nin 5 yılda hazırladığı 6 bin sayfalık raporun bu hafta kamuoyuna açıklanması beklenen 480 sayfalık özetinin yayınlanmasını ertelemek için kolları sıvarken ABD’nin yurtdışı temsilciliklerinde güvenlik önlemleri artırıldı. Özellikle Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki Amerikan tesislerine protestolara karşı hazırlıklı olmaları talimatı verildi. İstihbarat camiası ve Cumhuriyetçiler ise Başkan Barack Obama dahil birçok kişinin işkence olarak tanımladığı sorgulama tekniklerinin gerekli olduğunu savunurak “şiddet ve ölüme” neden olacağı gerekçesiyle raporun rafa kaldırılmasını talep etti.

Beyaz Saray’a suçlama yok

Rapor, Amerikan Haberalma Teşkilatı’nın (CIA) 11 Eylül sonrasında yakaladığı El Kaide militanlarına Avrupa ve Asya’daki “kara bölgelerde” işkence yaptığını açıkça ortaya koyan ilk belge olma özelliğini taşıyor. Amerikan basınına isim vermeden konuşan yetkililere göre, raporda boğulma hissi yaratan “waterboarding” başta olmak üzere uykusuz bırakma, hücre hapsi, aşağılama gibi işkence yöntemleri detaylarıyla anlatılıyor. 40 milyon dolara mal olan raporda “siyah merkezlerde” neler yapıldığı da ilk kez ifşa ediliyor. Rapor bu yolla toplanan istihbaratın hayati olmadığı anlaşıldıktan sonra bile işkenceye devam edildiğini öne sürüyor. Ancak raporda Bush ve ekibi suçlanmıyor, CIA’nın programın boyutu ve kapsamını yönetimden sakladığı iddia ediliyor.

Kerry’den telefon

Obama 2009 yılında göreve geldiğinde bu sorgulama yöntemlerinin işkence olduğunu söyleyerek uygulamayı yasaklamıştı. Obama yönetimi geçen hafta da raporun yayınlanmasına destek verdiklerini tekrarladı. Ancak Dışişleri Bakanı John Kerry’nin geçen cuma Senato İstihbarat Komitesi Başkanı Dianne Feinstein’i arayarak raporun yayınlanmasının ertelenmesini istediği iddia edildi. ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Jen Psaki, Kerry’nin sadece “zamanlamanın dış politika üzerindeki etkilerinin hesaba katıldığından emin olmak istediğini” kaydetti. Psaki’nin açıklamasında raporun IŞİD’e karşı mücadeleye zarar verebileceği, bu hassas dönemde yabancı ülkelerle ilişkileri zorlaştırabileceği ve Amerikan personeline tehdidi artırabileceği ihtimalleri sıralandı.

Bush: Bunlar iyi insanlar

Cumhuriyetçiler de Senato Dış İlişkiler Komitesi’nde sadece Demokrat üyelerin oylarıyla onaylanan rapora ABD’nin güvenliğini riske atacağı gerekçesiyle itiraz etti. Temsilciler Meclisi İstihbarat Komitesi Başkanı Mike Rogers, raporun yayınlanması halinde radikallerin bunu şiddeti körüklemek için kullanacağını öne sürdü. Bush döneminde CIA direktörlüğü yapan Michael Hayden da “Düşmanlarımız bu raporu yurtdışında Amerikalılara saldırıya teşvik etmek için kullanacak” dedi. Bush döneminde görev yapan Hayden, sözkonusu uygulamaların gerekli olduğunu savunarak göreve geldiğinde programı iptal etmeyi uygun görmediğini söyledi. Başkan Bush ise pazar günü katıldığı bir programda dönemin CIA çalışanları ve yöneticileri için “Bunlar gerçekten iyi insanlar ve biz ulus olarak onlara sahip olduğumuz için şanslıyız” dedi.

CIA’nın raporun hazırlanması sürecinde Senato İstihbarat Komitesi çalışanlarının bilgisayarlarını hacklediği ortaya çıkmıştı. CIA bu yasadışı uygulama için özür dilemek zorunda kalmıştı.